MOROCCO VIA DUBLIN
This year I've decided to speed up a little bit with the exploration of cities and countries I haven't been previously. At the start of the year, I found a great and affordable option to finally travel to Ireland and Morocco at the same time with a Ryanair connection.
Those two countries have been on my list for a long time so it was a good plus I could finally have a chance to visit those places. Overall, I had 10 days for my holiday's brake, from which four nights I have spent in Dublin. Two nights before my flight to Marrakesh, and two on my way back to Copenhagen. Partly, because it was a night, or even early morning flight, and I had to be at the airport around 4 AM. Not the ideal time maybe when you travel with a family or in a larger group, but for one person - decently organised, I can say - it was not so bad as it may look from the perspective. What could be seen from the distance as a plus, would be definitely a price tag for those flights. I've paid just above 60 Euro overall for 4 flights all together, to Dublin, to Marrakesh, to Dublin and back to Copenhagen. Can't go wrong with such a deal.
There is also a direct flight to Marrakesh from Copenhagen with Norwegian budget airline, but they start from 300 Euro return in the low season, which in this case gives me an extra 240 Euro (roughly) to spend on other aspects of my holidays. If you are on the budget this is a huge amount and most people would agree.
I would not say much about Dublin. Mainly due to the fact of very mixed feelings caused by not so great weather conditions for tourist trips, which I caught up with my stay in Ireland, but also other aspects.
Early January, with one of the coldest days of recent years, and the lack of an accurate winter outfit (I was more prepared for north African weather with my small hand language) set the experience on nearly extreme, and definitely far from pleasant. This was at least during my stay between the flight to Marrakesh. On my way back the weather was much typical for the islands of Britannia.
In a few wards commenting, Dublin it's probably the most overpriced city in Europe I have been to so far, and probably one the most expensive to live. In some aspects exceeding even London, Paris, Copenhagen, Stockholm and Oslo. Probably also the most expensive city for tourists. Compared to those cities, Dublin on the other hand has much fewer attractions which could set this city in the same lineup, at least in my view. Dublin it's very expensive it's also the statement of many people, from what I've noticed.
Considering some global cultural aspects of Irish and Celtic nations, and their popularity across the world and travelling community, the city of Dublin has some unwritten importance, and a lot of people are willing to visit this place for these obvious reasons. Unfortunately, not many expect - including myself - that this city could be more expensive than London or Paris. From the tourist perspective, you can't really compare those places, or set Dublin in the same category, due to many aspects as I have mentioned already. Nevertheless, I'm happy I had a chance to briefly explore this town, and develop certain options on this place. Overpriced it's one of them, for sure.
The city centre it's pretty compact, so most of the attractions are within a walking distance, but I can also advise you to get a 24-hour pass for metropolitan public transport - which includes bus lines to the airport 16 and 41 (24/7 buss line) - and travel a bit through Dublin in a comfortable tram train. This could be your lazy exploration. Very useful if you tick 20.000 / 25.000 steps in a day, which I did.
The two most interesting places in Dublin which I can recommend exploring would be the buildings of Trinity College and the yard (you can also get a low price tag lunch and dinner in the university canteen). The second and even more impressive and located nearby the National Gallery of Ireland with free entry. Definitely must see and explore during your visit to Dublin.
If you expect that you can get a much cheaper Guinness in the Irish Pub in Dublin than in your Irish Pubs across the world, you are wrong. Most probably if you travel on the outskirts of the city and look for some shady typical local pub in the residential areas, then this could be a little bit cheaper, but also expect around 5.50 / 6.00 Euro for a pint. I have to add that grocery store (Tesco, Spar, Lidl) prices are also surprisingly high in Dublin. If you want to buy a can of Guinness in the store it will cost you around 2.80/3.00 Euro, which is actually even more expensive than at Dublin airport where you can grab a can of Guinness for 2.00 Euro. For those of you who expect a large selection of beers in the stores, I can say in advance, be prepared for an unpleasant surprise because the limitations of beers are just beyond the European normality.
When it comes to accommodation also expect that it will cost you more than in Paris or London, and sometimes twice as much as in other European capitals which can have overall better quality standards and more to offer.
Now you can see, where it comes my mixed feelings to Dublin and Ireland. It's just difficult for me to grasp some of the rules on which this country and culture function, but would not prevent you from your one experience. A huge plus was to be able to hear and read the native Gaelic language, which sets a certain duality in the culture and traditions, I guess.
I arrived in Marrakesh in the midday, which is always much better than in the evening or night. Simply because it's much easier and safer to navigate. I found Marrakesh, as well as Maroco, very civilised and with typical European standards in some cases. If you take a cheap taxi (because they are pretty cheap compared to Europe) expect that the driver will do a shared ride and most probably you will travel with other people in the same fare, which overall will make him even more for a ride than in Europe working on UBER/Bolt like taxis.
From the airport, I've decided to take a ride with a public transport bus nr.19 which goes from the Airport to the main train station (a great piece of architecture) through several stops in the centre. Costs of the bus were 30 Dinars at the time (January 2024) which was calculated to be 3 Euros. On my way back to Marrakesh Airpot from the train station I paid 40 Dinars for a shared taxi ride. The driver asked for 60 Dinars, but I had only 40 calculated for the bus. There is a law in Maroco that you can't take Dinars out of the country, that's why I had calculated most of my spending and needs for Moroccan cash.
My hostel in Marrakesh was located deep in the medina walls but pleasantly it was a straightforward walk through one single media path. I only had to cross the main market square and follow one of those narrow medina streets. Even this was pretty obvious I had to check my walk every few minutes on my Google Maps. One piece of advice to you at this point would be to download offline maps of the city areas you travel to so you can use them even without Internet access. Keep in mind that your roaming internet data use can set you a very high bill if you forget to turn it off before arriving at Morocco, or accidentally by turning on on arrival at any point. I know that many people purchase SIM cards on arrival, but I only needed to have access to the map and navigation. The other stuff I could do it on the hotel/hostel premises, so spending extra on something I would not use was just a waste of funds.
Because you can't buy Marrocan currency abroad, you will be forced to get your cash on arrival because card/click payments are still far away on the timeline in Maroco. On arrival terminal in Marrakesh airport, you will see two exchange points with a lot of people around trying to get their cash or spending prepaid master cards. My suggestion to you (but it's up to you obviously) would be to not use their service but simply walk out of the arrival sector and take the cash directly from ATM machine. Comparing to those two exchange points, which charge 100 Dinars (10 Euro) for the exchange service, or cash back, ATM will set your fee for only an extra 30 Dinars for a single withdrawal.
What you can see in Marrakesh? A very popular question in search engines. I can say, I definitely haven't explored everything this city and surrounding areas have to offer. My three nights in Marrakesh allowed me only to explore mostly the vibe of the narrow streets of Mediana and the market, and several attractions, such as Ben Youssef Medersa (highly recommend), Marrakesh Museum (always an option but not much to see there) and Tresor of 1001 nights (very nice place worth to step in).
My hostel had several options for excursions into the mountains and the desert, and I pursue if you are planning to stay in Marrakesh longer than a day or two, those would be the ideal options to explore a bit more than crowds of Marrakesh market and have a broader view on other aspects of life in Morocco. I'm sure I will be back in Marrakesh at some point so I will make this my priority during the next visit.
Ben Youssef Madrasa Architecture
My second stop in Morocco was the city of Fez.
Definitely a much different experience than Marrakesh and recommended to visit.
If you will travel to Fez from Marrakesh, the best option would be to take a ride on a train. 5/6 hour journey through Casablanca, Rabat and other cities, but very comfortable and pleasant. Probably a much better option than a bus. Unfortunately, there are limits to purchasing train tickets online in advance, as we in Europe and other continents tend to do. Official websites are not working or not allowing you to buy and finalise your purchase. There are several online agencies which do such service with extra charge but I will not advise you to use their online services. Tickets could be easily purchased at the train station in Marrakesh and other cities and without any obstacles, apart from one. If you use a foreign card payment you will need to purchase your ticket from the ticket office and not machines. The best way would be to travel to the train station a day, or two, before your journey to get your ticket, and be sure you will have a booked seat. The train line between Marrakesh and Fez it's a popular form of travel among local people because it's also an option to get to other large cities in Morocco and could be crowded. Trains are running every hour so you definitely have an open options.
I arrived in Fez still during the day. It was around 5.30 PM and initially, I thought, that after a few hours on the train, I could easily walk this 2.5 km (overall it was more then 5 km) to the hotel, located on the other side of Fez medina. I'm also glad I did not follow my initial thoughts because the Fez medina is a completely different story, compared to Marrakesh. It's much bigger, the streets are more narrow and winded, and if I had not decide to take a taxi (obviously another shared ride) for 30 Dinars - which was a good deal considering the distance - I would probably be easily lost in this structures till the early morning hours.
The address of my hotel did not appear on the google map and if not a local person who showed me a way, I would not find it even in the daylight. Overall, it was a good choice for the budget stay with a great rooftop terrace just on the walls of the Mosque and University Kairaouine the oldest existing university building according to UNESCO and Guinness. It was one of my priorities to visit Fez in the first place, and having been located just next door to this (I didn't even look that close at the map during the reservation)it was a great surprise to me. The rooftop was also a perfect escape from the dark and crowded tunnels of Fez Medina. Trust me, after several hours of walking through those crowds and narrow tunnel structures nearly basement-like, catching some sun was just a massive relief. I presume that during the summer this works opposite and you would look for an escape to the cold shadows of medina, but for my European winter escape, I needed the sun to recharge.
It took me two full days to finally grasp partially how to navigate around medina and be able to find my accommodation without difficulty. During the night this was once again another story. More demanding task, and honestly, I didn't even walk through those alleys after dark. Something like 8.00 PM my day was done, and I was chilling on the rooftop, or watching some stuff on my Amazon Prime subscription.
Generally, Fez, and Morocco, are very safe destinations for tourists, but walking in the dark empty streets at night and through the Medina tunnels, wasn't something which provided you with a safety perspective, especially when you were on your own. I personally found Marocans a very welcoming, friendly, and polite culture, but obviously, everywhere on the planet you go there are some chances to cross dodgy individuals. Some of the stories on this circulate online but my experience was thankfully a little different.
Fez it's the heart of Morocco and a big religious centre of the country. At some points, it was named the Mecca of the West in Islamic culture, which sets a certain perspective on what you can expect. I have to say, this was noticeable, especially in the area of medina where I was located. I had the impression that the Mosque was there every 20 meters, and in some cases even at a smaller distance. It was definitely an exotic experience just like Morocco itself. Obviously, there are ordinary parts of the cities where life goes just like in any European city, but medians are heritage type of structures and Fez medina it's fully under the UNESCO protection list due to its cultural importance.
Would I recommend you to visit Morocco? Definitely. It's probably the closest civilised country to Europe at the same time providing such extraordinary cultural experience of exoticism, that after a week of holidays, you will be totally reset. At the moment Morocco it's also the safest country to travel to in North Africa, considering all the dramas and conflicts in this region. In my view, Morocco should be at the top of your list for the next travels.
HOTELS/HOSTELS
DUBLIN - Leevin Hostel Mountjoy
MARRAKESH - Hostel Kech Vibe
FEZ - RIAD ZAHRA
PICTURE GALLERY FROM MOROCCO
MAROKO PRZEZ IRLANDIĘ
W tym roku postanowiłem trochę przyspieszyć eksplorację miast i krajów w których wcześniej nie byłem. Na początku roku znalazłem świetną i niedrogą opcję podróży do Irlandii i Maroka jednocześnie połączonymi lotami Ryanair.
Te dwa kraje była na mojej liście od dawna, więc był to spory plus, że w końcu mogłam odwiedzić te miejsca za jednym razem. W sumie miałem tylko 10 dni przerwy wakacyjnej, z czego cztery noce spędziłem w Dublinie, ale było wystarczające żeby odpocząć i naładować baterie w mglistej europejskiej ziemie.
W Dublinie spędziłem dwie noce przed lotem do Marrakeszu i dwie w drodze powrotnej do Kopenhagi. Można powiedzieć że tylko częściowo, a to dla dlatego, że lot powrotny był to lot nocny lub nawet wcześnie poranny i musiałem być już na lotnisku około 4 rano, co zawsze zaburza plany. Może nie jest to ideał gdy podróżuje się z rodziną lub w większej grupie, ale dla jednej osoby – przyzwoicie zorganizowanej, mogę powiedzieć – nie było aż tak źle, jak mogłoby się to wydawać z perspektywy. To, co z daleka z pewnością wydawałoby się na sporty plus, to na pewno byłaby to cena tych lotów. Zapłaciłem łącznie nieco ponad 60 euro za 4 loty razem, do Dublina, do Marakeszu, do Dublina i z powrotem do Kopenhagi. Taka okazja to prawie jak darmo a i grzech nie skorzystać.
Jest też bezpośredni lot do Marrakeszu z Kopenhagi norweskimi tanimi liniami lotniczymi Norwegian, ale zaczynają się one od 300 euro w obie strony poza sezonem, co w tym przypadku dawało mi dodatkowe minimum 240 euro (w przybliżeniu) do wydania na inne aspekty moich wakacji. Jeśli masz ograniczony budżet jest to ogromna kwota i większość ludzi się zgodzi.
O Dublinie nie powiem wam zbyt wiele. Głównie ze względu na bardzo mieszane uczucia wywołane niezbyt sprzyjającymi warunkami pogodowymi na wyjazdy turystyczne, a na które natrafiłem podczas mojego kilkudniowego pobytu w Irlandii. Był to początek stycznia i jedne z najzimniejszych dni ostatnich lat, a brak odpowiedniego stroju zimowego (byłem bardziej przygotowany na pogodę w Afryce Północnej ze względu na mały bagaż podręczny) sprawiły, że przeżycie to było prawie niemal ekstremalne i zdecydowanie dalekie od przyjemnego. Tak było przynajmniej podczas mojego pobytu przed lotem do Marakeszu. W drodze powrotnej pogoda była zdecydowanie lepsza i prawie typowa dla wysp brytanii, choć nie wiem jak Irlandia reaguje ie powiedziałbym zbyt wiele. Głównie ze względu na bardzo mieszane uczucia wywołane niezbyt sprzyjającymi warunkami pogodowymi na wyjazdy turystyczne, które nadrobiłem pobytem w Irlandii. Początek stycznia, jeden z najzimniejszych dni ostatnich lat i brak odpowiedniego stroju zimowego (byłem bardziej przygotowany na pogodę w Afryce Północnej ze względu na moją małą rękę) sprawiły, że przeżycie było niemal ekstremalne i zdecydowanie dalekie od przyjemnego. Tak było przynajmniej podczas mojego pobytu na locie do Marakeszu. W drodze powrotnej pogoda była bardzo typowa dla wysp brytanii, choć nie wiem jak Irlandia i Irlandczycy reagują na takie stwierdzenia o brytanii.
W kilku słowach mówiąc, Dublin to prawdopodobnie najdroższe miasto w Europie w jakim byłem i prawdopodobnie jedno z najdroższych do życia. Pod pewnymi względami przewyższa nawet Londyn, Paryż, Kopenhagę, Sztokholm czy Oslo. Prawdopodobnie jest to też najdroższe miasto dla turystów. Z drugiej strony, w porównaniu do tych miast, Dublin ma znacznie mniej atrakcji które - przynajmniej moim zdaniem - stawiałyby to miasto w tym samym szeregu. Dublin jest bardzo drogi, to stwierdzenie wielu osób, z tego co zauważyłem.
Biorąc pod uwagę niektóre globalne aspekty kulturowe narodów irlandzkich i celtyckich, oraz ich popularność na całym świecie i w społeczność podróżniczej, miasto Dublin ma z pewnością pewne niepisane znaczenie i wiele osób jest skłonnych przynajmniej raz odwiedzić to miejsce z tych oczywistych - mniej lub bardziej - powodów. Niestety niewielu nie spodziewa się – łącznie ze mną – że to miasto może być droższe od Londynu, czy samego Paryża. Z turystycznego punktu widzenia nie można porównywać tych miejsc ani umieszczać Dublina w tej samej kategorii ze względu na wiele aspektów, jak już wcześniej wspomniałem, co pozostawia spory znak zapytania. Niemniej jednak, cieszę się, że miałem okazję po części zwiedzić to miasto i wypracować sobie pewne opinie i wrażenia dotyczące tego miasta. Zawyżone ceny, to na pewno jeden z nich.
Centrum miasta jest bardzo kompaktowe więc większość atrakcji znajduje się w odległości spaceru, ale mogę też wam doradzić, aby zaopatrzyć się w 24-godzinny bilet na metropolitalny transport publiczny – który obejmuje linie autobusowe na lotnisko nr.16 i nr.41 (24/7 połączenie) – i przejechać trochę przez Dublin w tramwaju. To może być wasza leniwa opcja do eksploracja. Bardzo przydatne, a szczególnie jeśli wystukacie 20 000/25 000 kroków dziennie, co mi się udawało zrobić bez problemu.
Dwa najciekawsze miejsca w Dublinie które mogę polecić do zwiedzania, to budynki Trinity College wraz dziedzińcem (gdzie można też zjeść niedrogi lunch i obiad w uniwersyteckiej stołówce). Druga jest jeszcze bardziej imponująca i zlokalizowana w pobliżu, a mianowicie, Irlandzka Galeria Narodowa, do której wstęp jest bezpłatny. Zdecydowanie trzeba zobaczyć i odhaczyć podczas wizyty w Dublinie.
Jeśli spodziewacie się, że w irlandzkim pubie w Dublinie możecie kupić znacznie tańszego Guinnessa niżeli w irlandzkich pubach na całym świecie, to jesteście w błędzie. Najprawdopodobniej jeśli udacie się gdzieś na obrzeża miasta i odszukacie szemrany typowy lokalny pubu, które można znaleźć w dzielnicach mieszkalnych, to może być tam trochę taniej, ale spodziewajcie się wydatku od 5,50 do 6,00 Euro za kufel piwa. Dodam też, że ceny w sklepach spożywczych (Tesco, Spar, Lidl) również w Dublinie są zaskakująco wysokie. Jeśli chcecie kupić puszkę Guinnessa w sklepie to będzie to kosztować was od 2,80 do 3,00 Euro, czyli w rzeczywistości jeszcze drożej niżeli w sklepie na lotnisku w Dublinie, gdzie możesz kupić puszkę Guinnessa za 2,00 Euro. Coś co pozostawia spory znak zapytania. Dla tych z was którzy spodziewają się dużego wyboru piw w sklepach, z góry mogę powiedzieć, że przygotujcie się na niemiłą niespodziankę, bo ograniczenia piw w Dublinie są znaczące w porównaniu od europejskiej normalności.
Jeśli chodzi o zakwaterowanie to spodziewajcie się również, że będzie ono kosztować nawet więcej niż w Paryżu czy Londynie, a czasem nawet i dwa razy więcej niżeli w innych stolicach europejskich, a które mogą mieć ogólnie lepsze standardy jakości jak i więcej do zaoferowania.
Teraz widzicie już pewnie skąd biorą się moje mieszane uczucia co do Dublina i Irlandii. Po prostu trudno mi pojąć niektóre zasady i aspekty na jakich funkcjonuje ten kraj i kultura, ale nie przeszkodzę wam w doświadczeniu tego sememu. Ogromnym plusem była natomiast możliwość usłyszenia i przeczytania rodzimego języka gaelickiego, co jak sądzę, wyznacza pewną dwoistość w kulturze i tradycjach brytanii.
Do Marrakeszu dotarłem w południe, czyli zawsze lepiej niżeli wieczorem czy w nocy. Po prostu dlatego, że nawigacja jest o wiele łatwiejsza i bezpieczniejsza. Uważam też, że Marrakesz, podobnie jak i Maroko, są bardzo cywilizowane i w niektórych przypadkach charakteryzują się typowymi europejskimi standardami. Jeśli jedziecie tanią taksówką (bo są dość tanie w porównaniu do Europy) spodziewajcie się, że kierowca zrobi z tego przewozu wspólną share ride przejażdżkę i najprawdopodobniej będziecie podróżować z innymi osobami na tym samym kursie, a co w sumie sprawi, że przedsiębiorczy kierowca zarobi więcej na przejażdżce niżeli w Europie pracując na UBER/Bolt. Ty zaoszczędzisz on zarobi. Najlepszy Win-Win system. Maroko to północ Afryki, także z kozami czy kurami nie będziecie się musieli cisnąć, tak jak miałoby to z pewnością miejsce w głębi czarnego i dzikiego lądu.
Z lotniska zdecydowałem się pojechać autobusem komunikacji miejskiej nr. 19, który kursuje regularnie z lotniska do głównego dworca kolejowego (wspaniałe dzieło architektury) i przejeżdża przez kilka przystanków w centrum Marrakeszu. Koszt autobusu wynosił 30 dinarów (na styczeń 2024 r.), co kalkulowało się na 3 euro. W mojej drodze powrotnej z dworca kolejowego na lotnisko w Marakeszu zapłaciłem 40 dinarów za wspólny przejazd taksówką. Kierowca poprosił o 60 dinarów, ale na autobus obliczyłem tylko 40 i więcej już nie miałem. W Maroko obowiązuje prawo, które zabrania wywożenia dinarów z kraju, dlatego obliczyłem sobie z góry większość moich wydatków i zapotrzebowania na marokańską gotówkę żeby uniknąć problemów na granicy jak również nie przekraczać mojego skromnego budżetu.
Mój hostel w Marakeszu znajdował się głęboko w murach mediny, ale szczęściem było to, że aby się tam dostać, musiałem przejść tylko pojedynczą długą ścieżką w medinie. Wystarczyło jedynie przejść przez rynek główny i podążać jedną z wąskich uliczek mediny. Nawet to, że było to dość oczywiste i proste, to co kilka minut musiałem jednak sprawdzać swój postęp na Mapach Google dla pewności.
W tym momencie jedną z rad jaką mogę wam dać jest pobranie map offline obszarów miast, do których podróżujecie, aby móc z nich korzystać nawet bez dostępu do Internetu. Pamiętajcie, że korzystanie z transmisji danych mobilnych i internetu w roamingu może skutkować bardzo wysokimi rachunkami, jeśli zapomnicie wyłączyć tę usługę przed przybyciem do Maroka, lub też przypadkowo włączając ją po przybyciu na miejsce w dowolnym momencie. Mi się raz zdażyło i dwie sekundy internetu kosztowały mnie ponad 50 Euro w Singapurze. Wiem, że wiele osób kupuje karty SIM tuż po przyjeździe, ale ja potrzebowałem jedynie dostępu do mapy i nawigacji. Pozostałe rzeczy mogłem zawsze zrobić na terenie hotelu/hostelu, więc wydawanie dodatkowych pieniędzy na coś, z czego nie skorzystałbym na tyle co muszę, było po prostu stratą środków.
Ponieważ nie można kupić marokańskiej waluty za granicą, będziecie zmuszeni zaopatrzyć się w gotówkę po przyjeździe, głównie dla tego że w Maroku płatności kartą/zbliżeniem są nadal odległe od funkcjonalności i niestety gotówka jest jedyną formą płatności w 99% okazji. Na terminalu przylotów na lotnisku w Marrakeszu zobaczycie dwa punkty wymiany walut usytuowane centralnie, przy których z pewnością będzie się znajdować wiele osób próbujących zdobyć gotówkę, lub też zaopatrzyć się przedpłacone karty płatnicze (trochę nie funkcjonalne na Maroko ale każdy chce robić bizness). Moja sugestia dla was (ale jest to oczywiście zależne od was samych) to nie korzystać z tych usług, ale po prostu wyjść z sektora przylotów i pobrać gotówkę bezpośrednio z bankomatu. Porównując dwie opcje, punkty wymiany pobierają opłatę w wysokości 100 dinarów (10 euro) za usługę wymiany, lub też wypłatę gotówki, natomiast bankomat naliczy was jedynie dodatkowe 30 dinarów za pojedynczą transakcję.
Co można zobaczyć w Marakeszu? To z pewnością bardzo popularne pytanie w wyszukiwarkach. Mogę wam powiedzieć, że zdecydowanie nie odkryłem wszystkiego, co to miasto jak i okolice mają do zaoferowania. Moje trzy noce w Marakeszu pozwoliły mi jedynie poznać niepowtarzalny klimat wąskich uliczek mediny i rynku, oraz kilku innych atrakcji, takich jak Ben Youssef Medersa (gorąco polecam), Muzeum Marrakeszu (zawsze opcja, ale niewiele tam do zobaczenia) i Tresor z 1001 nocy (bardzo ładne miejsce w którego progi warto wkroczyć).
Mój hostel miał kilka opcji wycieczek w góry i na pustynię i jeśli planujecie zostać w Marakeszu dłużej niż dzień, lub dwa, to byłyby to idealne opcje aby doświadczyć nieco więcej niżeli tłumy targu Marrakeszu, oraz miło spędzić czas w terenie i innych rejonach poznając inne aspekty życia w Maroko. Jestem pewien, że kiedyś jeszcze wrócę do Marakeszu, więc z pewnością takie wycieczki będą moim priorytetem podczas następnej wizyty.
Architektura Ben Youssef Madrasa
Moim drugim przystankiem w Maroko było miasto Fez.
Zdecydowanie inne doświadczenie niż Marrakesz i polecam je odwiedzić.
Jeśli jedziesz do Fezu z Marakeszu, najlepszą opcją będzie przejażdżka pociągiem. Podróż to prawie 5/6 godzin przez Casablankę, Rabat oraz inne miasta, ale bardzo wygodna i przyjemna. Prawdopodobnie jest to o wiele lepsza opcja niż autobus. Niestety istnieją ograniczenia w zakresie zakupu biletów kolejowych przez Internet z wyprzedzeniem, jak to zwykle bywa w Europie i na innych kontynentach. Oficjalne strony internetowe nie działają lub nie pozwalają na dokonanie zakupu i sfinalizowanie. Istnieje kilka agencji internetowych, które oferują takie usługi za dodatkową opłatą, ale nie radzę wam korzystać z ich usług online.
Bilety można łatwo kupić na dworcu w Marrakeszu i innych miastach i bez żadnych przeszkód, poza jedną, w przypadku płatności kartą zagraniczną bilet należy kupić tylko w kasie (wszyscy mówią po angliesgku), a nie w automatach. Najlepszym sposobem byłoby udanie się na stację kolejową dzień lub dwa przed waszą podróżą, aby zapoznać się z lokalizacją i upewnić się, że będziecie mieli zarezerwowane miejscówki. Linia kolejowa pomiędzy Marrakeszem a Fezem jest popularną formą podróżowania wśród miejscowej ludności, ponieważ umożliwia także dotarcie do innych dużych miast Maroka, także pewne godziny (pociągi po między Marrakeszem a Fez są co godzinę) mogą być bardziej obłożone zainteresowaniem.
Do Fezu dotarłem jeszcze w ciągu dnia. Było około 17:30 i początkowo myślałam, że po tych kilku godzinach w pociągu spokojnie uda mi się przejść 2,5 km (finalnie było ponad 5 km) do hotelu, znajdującego się po drugiej stronie mediny w Fezie. Cieszę się też, że nie posłuchałem swoich przyzwyczajeń, bo medina w Fezie to zupełnie inna historia w porównaniu do Marakeszu. Jest znacznie większa, uliczki są węższe i kręte, i gdybym nie zdecydował się na taksówkę (oczywiście kolejny wspólny przejazd z innymi zbieranymi pasażerami) za 30 dinarów – a co było bardzo dobrą ceną, biorąc pod uwagę odległość – to prawdopodobnie łatwo bym się zgubił w tych strukturach tuneli i spacerował do wczesnych godzin porannych.
Adres mojego hotelu nie pojawiał się na mapie Google i gdyby nie miejscowa osoba, która pokazała mi drogę, to nie znalazłbym go nawet w świetle dziennym, a co dopiero mówić wieczorem.
Ogólnie rzecz biorąc, był to bardzo dobry wybór na niedrogi pobyt ze wspaniałym tarasem widokowym na dachu, i ulokowany tuż przy ścianach meczetu i Uniwersytetu Kairaouine, najstarszego istniejącego budynku uniwersyteckiego według UNESCO i Guinnessa. Odwiedzenie tego zabytku w Fez było jednym z moich priorytetów żeby tam się wybrać, a ponieważ znajdowałem się tuż obok (podczas rezerwacji nawet nie spojrzałem dokładnie na mapę) to było to dla mnie wielką niespodzianką. Taras dachu był także doskonałą ucieczką od ciemnych i zatłoczonych tuneli mediny Fez. Uwierzcie mi, po tych kilku godzinach chodzenia przez tłumy i wąskie tunele przypominające piwnice, złapanie odrobiny słońca było naprawdę ogromną ulgą dla ciała i umysłu. Przypuszczam że latem działa to odwrotnie i z pewnością szukałbym ucieczki w zimne cienie tuneli mediny, ale podczas mojej europejskiej zimowej ucieczki zdecydowanie priorytetem była potrzeba słońca, oczywiście aby się naładować.
Zajęło mi prawie dwa pełne dni, aby w końcu częściowo zrozumieć i pojąć jak poruszać się po medinie, i móc bez trudu znaleźć zakwaterowanie. W nocy była to jednak kolejna trudna historia i znacznie bardziej wymagające zadanie. Szczerze mówiąc, nawet nie chodziłem tymi uliczko-tunelami po zmroku. Około 20:00 mój dzień dobiegł końca i odpoczywałem na dachu, lub oglądałem coś na mojej subskrypcji Amazon Prime.
Ogólnie rzecz biorąc, Fez i Maroko to bardzo bezpieczne miejsca dla turystów, ale spacerowanie nocą po ciemnych, pustych ulicach i tunelach mediny, nie zapewniało mi perspektyw totalnego bezpieczeństwa, a szczególnie gdy jest się samemu. Osobiście uważam Marokańczyków za bardzo gościnną, przyjazną i uprzejmą kulturę, ale oczywiście wszędzie na świecie, gdzie się udacie, istnieje ta szansa że napotkasz jakichś podejrzanych zwyrodniałych szkodników. Niektóre z takich historii na ten temat krążą w internecie, ale na szczęście moje doświadczenia w Fez były trochę inne i przebiegły bez niepotrzebnego dramatu.
Fez to serce duchowe Maroka i duże centrum religijne kraju. W pewnym momencie zostało nazwane Mekką Zachodu w kulturze islamu, a co wyznacza już z automatu pewną perspektywę tego, czego można się tam spodziewać. Muszę przyznać wam, że było to zauważalne, a szczególnie w rejonie mediny gdzie się ulokowałem. Miałem wrażenie, że meczet był tam prawnie co 20 metrów, a w niektórych przypadkach nawet i w mniejszych odległościach.
Było to zdecydowanie egzotyczne przeżycie, zresztą jak i samo Maroko. Oczywiście są też i zwykłe części miast, w których życie toczy się tak jak w każdym europejskim mieście, ale mediny są obiektami typowego dziedzictwa kulturowego, a medina w Fezie jest w całości objęta listą chronioną UNESCO ze względu na swoje znaczenie kulturowe.
Czy poleciłbym wam wizytę w Maroko? Zdecydowanie tak. To prawdopodobnie najbliższy Europie cywilizowany kraj do którego latają tanie linie lotnicze, a jednocześnie zapewniający tak niezwykłe doznania kulturowe przepełnione egzotyką, że po tygodniu wakacji z pewnością będziecie totalnie zresetowani. W obecnej chwili Maroko jest także najbezpieczniejszym krajem do podróży w Afryce północnej, biorąc pod uwagę wszystkie dramaty i konflikty w tym regionie. Moim zdaniem Maroko powinno znaleźć się na szczycie listy każdego do kolejnych podróży.
HOTELS/HOSTELS
DUBLIN - Leevin Hostel Mountjoy
MARRAKESH - Hostel Kech Vibe
FEZ - RIAD ZAHRA
GALERIA ZDJĘĆ Z MAROKO
PONIŻEJ MOJE VLOGI
